Go Yugoslavya’da ilk olarak 40 yıl kadar önce oynandı. Küçük meraklı bir grup oynamaya başladı ve oyun kişisel bağlantılarla yavaşça şehirlerarasında yayılmaya başladı. Slovenya’da başlayıp Hırvatistan ve Bosna’ya oradan da Sırbistan’a doğru yayıldı. Makedonya ve Karadağ’da sadece birkaç oyuncu vardı. Belgrat, başkent ve en büyük şehir olmasına karşın, goya sonradan başlayan merkezlerden. 30 yıl önce dan seviyesindeki iki adet oyuncunun gelmeleriyle başlanmış.
Go nüfusu
Bugün Sırbistan’da yüzden fazla aktif oyuncu var. Kulüplerimizin kırktan az aktif oyuncusu var. Bir ya da iki haftada bir düzenlediğimiz kulüp toplantılarına katılım 10–20 kişi dolaylarında. Genellikle diğer benzer sporlarla birlikte kulüplerde oynamaktayız, bazen aynı zamanlarda. Ama genellikle dönemlerimiz var. Pek çok oyuncu goda uzun geçmişe sahip. Kiminin 30 yıldan fazla… Hemen hemen tüm dan seviyesindeki oyuncularımız goyu 10 yıldan uzun süredir oynuyorlar. Turnuvalarımızdaki oyuncu sayısı normalde 20 ile 30 arasında olmakta. Kimi durumlarda daha çoktu. Genellikle, alışılmadık bir oranla, bu sayının yarısı dan oyunculardan oluşmakta. Bu ise fazla yeni oyuncumuzun bulunmadığını göstermekte. Bu yılki Sırbistan Şampiyonası’nda ilk dört sıradakilerin yaşları 32, 16, 28 ve 52’ydi. Bu sayılar yaş dağılımında neredeyse ortalama bir örnek. Aynı şampiyonada 6 kadın oyuncu bulunmaktaydı.
Turnuvalar
Biz Sırbistan’da kimi yaz ve kış ayları dışında her ay turnuva düzenlemekteyiz. En önemlileri Sırbistan Şampiyonası (erkekler, kadınlar ve küçükler kategorisinde), Sırbistan Kupası (bu iki turnuva puanlama sisteminde kullanılmakta.). Ayrıca takım şampiyonaları ve diğer üç açık turnuva (Belgrat daha önceden Avrupa GP’sinde yer almaktaydı.) daha bulunmakta. Bunların dışında go merkezlerimizde şehir şampiyonaları yapılmakta. Bazen sıkıldığımızda ya da ana turnuvalara hazırlanmak istediğimizde yerel turnuvalar düzenlemekteyiz. Japonya, Kore ve ulusal takım temsilcilikleri için puan sistemi kullanmaktayız.
Eski Yugoslavya cumhuriyetlerinde go
Savaş ve kriz döneminde go da kötüye gitti. Sırbistan’da kimi kulüpler oynayacak yerlerini kaybettiler ve hala bu problem sürmekte. Pek çok oyuncu yaşamaya başka ülkelere gitti ve kiminin artık oynamaya vakti yok çünkü daha fazla çalışmalılar. Neyse ki genç oyuncularımız var. Böylece savaş öncesiyle aynı seviyedeyiz. Bu yılki şampiyonada ilk üç sıra genç oyunculara gitti.
Bosna’da go Sarajevo ve Banjaluka’da oynandı. Banjaluka’da go en zor dönemlerde, sivil savaş sırasında patlama yaptı. Bugün Sırbistan’a göre daha az oynamaktalar ve devletten fon alamamaktalar. Yıl içinde az sayıda turnuvada düzenlenmekte ve bir süredir yeni ustalara sahip olamadılar.
Zagreb’de ( Hırvatistan) Mladen Smud çocuklarla çok çalışmakta. Ne yazık ki tüm dan oyuncuları 60’larında ve az sayıda güçlü kyu oyuncuları bulunmakta.
2 milyonluk bir ülke için Slovenya’nın çok sayıda go oyuncusu var. Dağılma sürecinde diğer cumhuriyetlerdeki gibi sorun yaşamadılar. Bugün genç oyuncular ilk sıralarda yer almakta.
Yaygınlaştırılması
Zaman zaman dergilerde yazılarımız, televizyon sunumlarımız, derslerimiz vs. oldu. Fakat hiçbir zaman çok sayıda insanı etkileyemedik. 2000 yılında okullarda Ing projesini uyguladık ve final turnuvasında 100 kadar öğrenci oynadı. Fakat sadece bir kaçı bugün hala oynamakta. Go öğrenciler ve aynı ilgilere sahip arkadaşlar arasında hızlıca yayılmakta. Bir keresinde Belgrat Üniversitesinde 20 kişilik bir grubumuz vardı. Birkaç yıl sonra 5 adet dan oyuncusu yetişti ki bu çok iyi bir sonuç. Goyu yaymanın en iyi yolu kişisel temastan geçiyor. Bir topluluğun başarısı için önemli bir konu da güzel bir yerde odalarının bulunması.
Kaynaklar
Go Sırbistan’da spor olarak sınıflandırılıyor. Son grupta yer aldığımızdan çok fazla olmasa da temel ihtiyaçlara yetecek düzeyde fon alabilmekteyiz. Örneğin, bu yıl iyi kaynak sağladık. Avrupa takım şampiyonasında takımlarımızın tüm giderleri karşılandı ve önemli yerel turnuvalarda tüm oyuncuların giderleri karşılandı. Bu yıl, 10 yıldan beri ilk kez, 3000 avroluk go malzemesi aldık. Fakat, çoğu turnuvada oyuncular kendi giderlerini ödemek zorunda oluyorlar. Büyük bir go merkezi olan Kragujevac’ta topluluklar şehir tarafından desteklenmekte ve hemen hemen tüm giderleri karşılanmakta. Nis ve Belgrat gibi diğer büyük go merkezlerinde go toplulukları çok az fon almakta ya da hiç alamamaktalar. Küçük şehirlerde iyi sonuçlar alıyorsanız destek bulmanız daha kolay ve iyi haberler hızlıca yayılır. Nis’te çoğu yaşlı oyuncular go nedir bilir ve 1989’da yapılmış olan Avrupa Go Şampiyonasını hatırlar. Belgrat’ta ise insanların çoğu go hakkında bir şey duymamışlardır.
Go aileleri
Kimi oyuncularımız go sevgilerini ailelerine vermiş durumda. Ivan ve Dragan Dubakovic kardeşler dan oyuncuları ve babaları Sırbistan’daki ilk oyunculardan. Dusan ve Nikola Mitic eski Sırbistan şampiyonu Dragan Mitic’in oğulları. Lazar Manojlovic yine bir başka dan oyuncusunun oğlu. Hepsibabalarından daha güçlü oldular. Öyle görünüyor ki erken başlamak çok önemli ve iyi bir öğretmene sahip olmak … En iyi 15 oyuncumuzun 4’ü ikinci nesil oyunculardan oluşmakta.
Arkadaşlıklar
Go’da aynı ilgilere sahip pek çok kişiyle tanışabilirsiniz. Ayrı ülkelerde olsanız bile hızlıca yeni arkadaşlıklar kurabilirsiniz. Belgrat’ta bazen birlikte içmeye gidiyoruz ya da evde dostluk oyunları oynuyoruz veya filmlerden, televizyondan konuşuyoruz vs. Banjaluka, Nis ve Kragujevac gibi diğer şehirlerde pek çok arkadaşım var ve bazen go dışında da görüşüyoruz. Kimi arkadaşlarım 50’li yaşların ortalarında. Bir gece birlikte dışarı çıktığımızda kız arkadaşım şaşırdı. Babası yaşındaki insanlarla arkadaşlık kurabileceğini hiç düşünmemiş. Tabi ki kimi insanlarla frekanslarımız uyuşmuyor ve kimi ortak noktaları yakalamak zor oluyor.
Internet
Şu sıralar goya internette başlamış ve oradan bu oyunu öğrenen pek çok oyuncumuz var. Kadın şampiyonumuz Beti Mihajlovic bile tahta üzerinde ilk defa oynamasına karşın şampiyonluğu kazandı.
Malzeme
Go malzemesiyle ilgili hep zorluk çektik. Japonya’dan kimi go takımları aldık fakat go takımı ve kitapları almak istiyorsanız bu çok zordu. Şu sıralar durumumuzu iyileştirdik. 14 avroluk maliyetle Kore’den 100 adet cam takımı getirttik. Ayrıca Vladimir Danek’le iletişime geçtik ve daha kısa sürede ve daha az miktarda hazır olmak üzere topluluğumuz için 16 avroya 60 takım istedik. Burada 19x19 ve 13x13 olmak üzere kontrplaktan go tahtalarını 8 avroya ürettik. Burada satılık go kitapları yok. Genellikle oyuncularımız uluslar arası turnuvalarda kitap almaktalar. Diğer oyuncular ise onlardan kitap istemekte ya da kitapları kopyalamaktadırlar. Ayrıca internette de pek çok kitap var. Bu yüzden okuma malzemesi olarak bir sıkıntı çekmemekteyiz. Küçük bir pazarımız olduğu için Sırbistan’da her hangi bir kitap bastırmadık.
Önceden ve şimdi go
Şu aralar, goyu 30 yıldan beri oynayan bir arkadaşım Mijodrag Stankovic ile gonun geçmişi ve şimdisi hakkında konuşuyorum. Dedim ki: “Goyu 1988’de öğrendiğimde az sayıda oyuncu, sadece birkaç kitap vardı ve ustalaşmam 2 yıl sürdü. Bu günlerde ise çok sayıda oyuncumuz, internet, okuyabileceğimizden daha çok kitabımız ve ustalaşmak üzere oynayan daha çok genç oyuncumuz var.” Arkadaşım ise, oynamaya başladığında oyuncuların bile olmadığı ve onunla arkadaşlarının ustalaşmasının sadece 1 yıl sürdüğü şeklinde cevapladı. Öyle gözüküyor ki hangi koşullarda oynadığınızdan çok ne kadar oynamak istediğiniz önemli.
Go nüfusu
Bugün Sırbistan’da yüzden fazla aktif oyuncu var. Kulüplerimizin kırktan az aktif oyuncusu var. Bir ya da iki haftada bir düzenlediğimiz kulüp toplantılarına katılım 10–20 kişi dolaylarında. Genellikle diğer benzer sporlarla birlikte kulüplerde oynamaktayız, bazen aynı zamanlarda. Ama genellikle dönemlerimiz var. Pek çok oyuncu goda uzun geçmişe sahip. Kiminin 30 yıldan fazla… Hemen hemen tüm dan seviyesindeki oyuncularımız goyu 10 yıldan uzun süredir oynuyorlar. Turnuvalarımızdaki oyuncu sayısı normalde 20 ile 30 arasında olmakta. Kimi durumlarda daha çoktu. Genellikle, alışılmadık bir oranla, bu sayının yarısı dan oyunculardan oluşmakta. Bu ise fazla yeni oyuncumuzun bulunmadığını göstermekte. Bu yılki Sırbistan Şampiyonası’nda ilk dört sıradakilerin yaşları 32, 16, 28 ve 52’ydi. Bu sayılar yaş dağılımında neredeyse ortalama bir örnek. Aynı şampiyonada 6 kadın oyuncu bulunmaktaydı.
Turnuvalar
Biz Sırbistan’da kimi yaz ve kış ayları dışında her ay turnuva düzenlemekteyiz. En önemlileri Sırbistan Şampiyonası (erkekler, kadınlar ve küçükler kategorisinde), Sırbistan Kupası (bu iki turnuva puanlama sisteminde kullanılmakta.). Ayrıca takım şampiyonaları ve diğer üç açık turnuva (Belgrat daha önceden Avrupa GP’sinde yer almaktaydı.) daha bulunmakta. Bunların dışında go merkezlerimizde şehir şampiyonaları yapılmakta. Bazen sıkıldığımızda ya da ana turnuvalara hazırlanmak istediğimizde yerel turnuvalar düzenlemekteyiz. Japonya, Kore ve ulusal takım temsilcilikleri için puan sistemi kullanmaktayız.
Eski Yugoslavya cumhuriyetlerinde go
Savaş ve kriz döneminde go da kötüye gitti. Sırbistan’da kimi kulüpler oynayacak yerlerini kaybettiler ve hala bu problem sürmekte. Pek çok oyuncu yaşamaya başka ülkelere gitti ve kiminin artık oynamaya vakti yok çünkü daha fazla çalışmalılar. Neyse ki genç oyuncularımız var. Böylece savaş öncesiyle aynı seviyedeyiz. Bu yılki şampiyonada ilk üç sıra genç oyunculara gitti.
Bosna’da go Sarajevo ve Banjaluka’da oynandı. Banjaluka’da go en zor dönemlerde, sivil savaş sırasında patlama yaptı. Bugün Sırbistan’a göre daha az oynamaktalar ve devletten fon alamamaktalar. Yıl içinde az sayıda turnuvada düzenlenmekte ve bir süredir yeni ustalara sahip olamadılar.
Zagreb’de ( Hırvatistan) Mladen Smud çocuklarla çok çalışmakta. Ne yazık ki tüm dan oyuncuları 60’larında ve az sayıda güçlü kyu oyuncuları bulunmakta.
2 milyonluk bir ülke için Slovenya’nın çok sayıda go oyuncusu var. Dağılma sürecinde diğer cumhuriyetlerdeki gibi sorun yaşamadılar. Bugün genç oyuncular ilk sıralarda yer almakta.
Yaygınlaştırılması
Zaman zaman dergilerde yazılarımız, televizyon sunumlarımız, derslerimiz vs. oldu. Fakat hiçbir zaman çok sayıda insanı etkileyemedik. 2000 yılında okullarda Ing projesini uyguladık ve final turnuvasında 100 kadar öğrenci oynadı. Fakat sadece bir kaçı bugün hala oynamakta. Go öğrenciler ve aynı ilgilere sahip arkadaşlar arasında hızlıca yayılmakta. Bir keresinde Belgrat Üniversitesinde 20 kişilik bir grubumuz vardı. Birkaç yıl sonra 5 adet dan oyuncusu yetişti ki bu çok iyi bir sonuç. Goyu yaymanın en iyi yolu kişisel temastan geçiyor. Bir topluluğun başarısı için önemli bir konu da güzel bir yerde odalarının bulunması.
Kaynaklar
Go Sırbistan’da spor olarak sınıflandırılıyor. Son grupta yer aldığımızdan çok fazla olmasa da temel ihtiyaçlara yetecek düzeyde fon alabilmekteyiz. Örneğin, bu yıl iyi kaynak sağladık. Avrupa takım şampiyonasında takımlarımızın tüm giderleri karşılandı ve önemli yerel turnuvalarda tüm oyuncuların giderleri karşılandı. Bu yıl, 10 yıldan beri ilk kez, 3000 avroluk go malzemesi aldık. Fakat, çoğu turnuvada oyuncular kendi giderlerini ödemek zorunda oluyorlar. Büyük bir go merkezi olan Kragujevac’ta topluluklar şehir tarafından desteklenmekte ve hemen hemen tüm giderleri karşılanmakta. Nis ve Belgrat gibi diğer büyük go merkezlerinde go toplulukları çok az fon almakta ya da hiç alamamaktalar. Küçük şehirlerde iyi sonuçlar alıyorsanız destek bulmanız daha kolay ve iyi haberler hızlıca yayılır. Nis’te çoğu yaşlı oyuncular go nedir bilir ve 1989’da yapılmış olan Avrupa Go Şampiyonasını hatırlar. Belgrat’ta ise insanların çoğu go hakkında bir şey duymamışlardır.
Go aileleri
Kimi oyuncularımız go sevgilerini ailelerine vermiş durumda. Ivan ve Dragan Dubakovic kardeşler dan oyuncuları ve babaları Sırbistan’daki ilk oyunculardan. Dusan ve Nikola Mitic eski Sırbistan şampiyonu Dragan Mitic’in oğulları. Lazar Manojlovic yine bir başka dan oyuncusunun oğlu. Hepsibabalarından daha güçlü oldular. Öyle görünüyor ki erken başlamak çok önemli ve iyi bir öğretmene sahip olmak … En iyi 15 oyuncumuzun 4’ü ikinci nesil oyunculardan oluşmakta.
Arkadaşlıklar
Go’da aynı ilgilere sahip pek çok kişiyle tanışabilirsiniz. Ayrı ülkelerde olsanız bile hızlıca yeni arkadaşlıklar kurabilirsiniz. Belgrat’ta bazen birlikte içmeye gidiyoruz ya da evde dostluk oyunları oynuyoruz veya filmlerden, televizyondan konuşuyoruz vs. Banjaluka, Nis ve Kragujevac gibi diğer şehirlerde pek çok arkadaşım var ve bazen go dışında da görüşüyoruz. Kimi arkadaşlarım 50’li yaşların ortalarında. Bir gece birlikte dışarı çıktığımızda kız arkadaşım şaşırdı. Babası yaşındaki insanlarla arkadaşlık kurabileceğini hiç düşünmemiş. Tabi ki kimi insanlarla frekanslarımız uyuşmuyor ve kimi ortak noktaları yakalamak zor oluyor.
Internet
Şu sıralar goya internette başlamış ve oradan bu oyunu öğrenen pek çok oyuncumuz var. Kadın şampiyonumuz Beti Mihajlovic bile tahta üzerinde ilk defa oynamasına karşın şampiyonluğu kazandı.
Malzeme
Go malzemesiyle ilgili hep zorluk çektik. Japonya’dan kimi go takımları aldık fakat go takımı ve kitapları almak istiyorsanız bu çok zordu. Şu sıralar durumumuzu iyileştirdik. 14 avroluk maliyetle Kore’den 100 adet cam takımı getirttik. Ayrıca Vladimir Danek’le iletişime geçtik ve daha kısa sürede ve daha az miktarda hazır olmak üzere topluluğumuz için 16 avroya 60 takım istedik. Burada 19x19 ve 13x13 olmak üzere kontrplaktan go tahtalarını 8 avroya ürettik. Burada satılık go kitapları yok. Genellikle oyuncularımız uluslar arası turnuvalarda kitap almaktalar. Diğer oyuncular ise onlardan kitap istemekte ya da kitapları kopyalamaktadırlar. Ayrıca internette de pek çok kitap var. Bu yüzden okuma malzemesi olarak bir sıkıntı çekmemekteyiz. Küçük bir pazarımız olduğu için Sırbistan’da her hangi bir kitap bastırmadık.
Önceden ve şimdi go
Şu aralar, goyu 30 yıldan beri oynayan bir arkadaşım Mijodrag Stankovic ile gonun geçmişi ve şimdisi hakkında konuşuyorum. Dedim ki: “Goyu 1988’de öğrendiğimde az sayıda oyuncu, sadece birkaç kitap vardı ve ustalaşmam 2 yıl sürdü. Bu günlerde ise çok sayıda oyuncumuz, internet, okuyabileceğimizden daha çok kitabımız ve ustalaşmak üzere oynayan daha çok genç oyuncumuz var.” Arkadaşım ise, oynamaya başladığında oyuncuların bile olmadığı ve onunla arkadaşlarının ustalaşmasının sadece 1 yıl sürdüğü şeklinde cevapladı. Öyle gözüküyor ki hangi koşullarda oynadığınızdan çok ne kadar oynamak istediğiniz önemli.
Milos Bojanic / Ocak 2007
